De overheid controleert naleving van wetten en regels. In veel gevallen ontbreekt de capaciteit om iedereen te controleren. Overheden maken daarom nadere selecties voor controles, en verwerken deze in ‘risicoprofielen’. Zulke risicoprofielen mogen echter niet discrimineren op grond van iemands etnische afkomst of nationaliteit.  

Om ‘etnisch profileren’ in de praktijk te helpen voorkomen, heeft het College voor overheidsinstanties een mensenrechtelijk toetsingskader voor risicoprofielen ontwikkeld. Het biedt een overzicht van de juridische normen waar overheidsinstanties zich ten minste aan moeten houden als zij een risicoprofiel opstellen en inzetten zodat discriminatie op grond van etnische afkomst en nationaliteit wordt voorkomen.  

Noot voor de lezer:

Dit toetsingskader is gebaseerd op geldende verdragen, wetten en jurisprudentie tot aan november 2021. De normen en jurisprudentie op dit terrein zijn echter continu in ontwikkeling. Zo heeft het gerechtshof Den Haag in 2023 in een belangrijke uitspraak vastgesteld dat het gebruik van etnische kenmerken als een van de selectiecriteria voor controle, zoals dat plaatsvond binnen het ‘Mobiel Toezicht Veiligheid’ door de Koninklijke Marechaussee, in strijd is met het discriminatieverbod.

Ook op Europees niveau is er nieuwe relevante jurisprudentie verschenen. Dit alles biedt een verdere aanscherping en concretisering van de geldende normen. Het College werkt daarom op dit moment aan een aangepast en doorontwikkeld toetsingskader waarin alle nieuwe ontwikkelingen worden verwerkt.